Normaal gewicht: toch ondervoed!

In 2016 werd Rita Verweij (78) in het ziekenhuis opgenomen vanwege enorme pijnen. Rita: “Ze dachten aan nierstenen en ik kreeg een blaasonderzoek. Hier kwam niks uit. Een paar dagen later werd ik opgenomen met uitdrogingsverschijnselen. Hierna kreeg ik thuishulp. Ik lag alleen maar op bed, had nergens zin in en at heel slecht. De thuishulp merkte op dat het eten niet zo lekker ging. Toen kwamen we er samen achter dat ik ondervoed was.”

Een stuk energieker 

“De diëtiste adviseerde me aan te sterken met eiwitrijke drankjes, drie keer per dag. Langzaam heb ik die afgebouwd en ben ik gewoon gaan eten. Nu heb ik ze helemaal niet meer nodig. Ik had wel door dat ik mijn eetpatroon moest veranderen. Ik heb na die tijd dan ook elke dag gekookt, hulp gevraagd aan de thuishulp én gezorgd dat ik goede dingen at. In het begin vond ik het maar 'gedoe' om hulp in te schakelen. Maar nu vind ik het best gezellig om met de hulp lijstjes te maken en daarna met mijn dochter de boodschappen uit te pakken." 

Ouder én energieker

"Mijn kleindochter noemde mij vroeger vaak 'leesoma' omdat ik altijd aan het lezen was. Nu zijn we vier jaar verder en ben ik, ondanks dat ik vier jaar ouder ben, een stuk energieker. Laatst zei mijn kleindochter: 'Je bent echt een superoma'. Dat was me veel waard.”   

Wat is ondervoeding?

Meer mensen hebben geen idee dat hun klachten mogelijk kunnen wijzen op ondervoeding. Bij het woord ondervoeding denk je al gauw aan ontwikkelingslanden, rampgebieden en hongersnood. Maar het komt ook in Nederland voor: één op de drie thuiswonende ouderen die zorg krijgen, is ondervoed. Ondervoed betekent te eenzijdig gevoed (elke dag hetzelfde), te weinig gevoed (te weinig calorieën) of soms zelfs het tegenovergestelde (te veel calorieën maar met te weinig eiwitten). Samen met te weinig bewegen zorgt dat voor te weinig spieren en kracht.

Oorzaken

Ondervoeding bij ouderen is een steeds groter wordend probleem en het wordt vaak niet herkend. Er zijn dingen die voor ouderen de kans op ondervoeding vergroten, zoals minder eetlust, moeite met kauwen of slikken, ziekte en minder beweging. Ondervoeding leidt niet alleen tot lichamelijke kwetsbaarheid. Dit kan je denkvermogen verslechteren en je weerstand verminderen, waardoor je vatbaarder wordt voor infecties en ziektes. Ook eenzaamheid heeft effect op je eetlust en dus op je gezondheid.

Hoe herken je het?

Wanneer ben je ondervoed? Dat is voor ouderen zelf vaak lastig te beoordelen. Als je bijna je hele leven te zwaar bent geweest en je raakt 10 kilo kwijt, dan lijkt dat positief. Maar als het niet te verklaren is, is het wel belangrijk daar aandacht aan te besteden. Er kunnen namelijk snel andere problemen ontstaan. Als je afvalt, verlies je meestal ook spiermassa. Daardoor loop je het risico om kracht en energie te verliezen, daarmee wordt de kans op vallen en blessures groter. Doordat je minder energie hebt, word je minder actief, waardoor je eetlust nog meer afneemt. Het is belangrijk om deze vicieuze cirkel te doorbreken.

Cirkel doorbreken

Door er vroeg bij te zijn, is het vaak mogelijk met slechts een paar aanpassingen het dieet te optimaliseren. Ben je niet zo'n koker? Denk aan kant-en-klare maaltijden, speciaal voor ouderen, die warm kunnen worden gebracht of in de magnetron kunnen worden opgewarmd. Ook is het misschien mogelijk om te gaan eten bij een buurthuis of dagbesteding.